Sağlık; bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyilik
halinde olması olarak tanımlanır. Fiziksel aktivitenin sağlığımız
üzerine etkileri temelde üç başlık halinde incelenebilir:
- Bedensel sağlığımız üzerine olan etkileri,
- Ruhsal ve sosyal sağlığımız üzerine olan etkileri,
- Gelecekteki yaşantımız üzerine olan etkileri,
Haftada 3-4 kez yapılan, 30-60 dakikalık orta şiddette fiziksel
aktivite bile genellikle sağlığımız üzerinde olumlu etkileri açığa
çıkarmaya yeterlidir. Fiziksel aktivite programına olası risk ve
tehditler açısından önlemler alındıktan ya da mevcut duruma uygun
aktivite tipini içeren bir program yapıldıktan sonra başlanması
gerekmektedir. Oluşturulan aktivite programlarında, kişinin fiziksel
aktiviteyi yapma sıklığı, süresi ve yoğunluğu dikkate alınarak ilerleme
basamakları belirlenmelidir. Böylece fiziksel aktivitenin sağlık
üzerindeki olumlu etkileri arttırılmış ve kalıcı hale getirilmiş olur.
Aktif yaşam tarzı bir alışkanlık haline getirilmelidir. Fiziksel
aktivite alışkanlığı düzenli bir program haline getirilmediği takdirde
belirli bir süre aktivite ile düzenlenen vücut sistemleri, aktivitenin
bırakılmasının ardından oluşan yaralı etkileri hızla kaybetmeye başlar.
Düzenli fiziksel aktivite yapılması kalp ve beyin fonksiyonlarının
düzenlenmesinin yanı sıra bazı hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde
de son derece önemlidir.
Obezite ve Egzersiz
Obezite tedavisindeki amaç; ya enerji girdisini azaltmak
veya enerji çıktısını arttırmak ya da her ikisini uygulayarak sistemin
enerji dengesini düzeltmek olmalıdır. Düşük kalorili diyet, fiziksel
aktivitelerin arttırılması ve davranış tedavisini içeren kombine bir
tedavi, kilo verme ve kilonun korunmasına yönelik en etkin yöntemdir.
Kilolu ve obez kişilerde egzersiz en iyi sonuç veren uygulamadır.
Herhangi bir aktivite bile hiçbir şey yapmamaktan iyidir. Obez
hastaların egzersizin çok kötü ve cezalandırıcı bir durum olmadığını
anlamalarına yardımcı olmak gerekir. Başlangıçta hastalara yaşam şeklini
değiştirmeleri konusunda küçük önerilerde bulunur. Fiziksel aktivitenin
arttırılması (özellikle yürüme) ve daha aktif bir yaşam şekli
benimsenmelidir. Örneğin asansör yerine yürüyerek merdivenleri çıkmak,
arabayı iş yerinden biraz daha ileriye park etmek gibi. |
|
- Egzersiz reçetesi: enerji harcamasını arttırmak= yaralanma riskini de en düşük düzeyde tutmalıdır.
- Maksimum kilo verilmesi haftada 1 kg olmalıdır.
- Günlük kalori harcaması 300 kal’ den fazla olan bir egzersiz
programı ayarlanmalı, bu program yürüyüşte olduğu gibi ortaşiddette ve
uzun olmalıdır.
- Yatmadan hemen önce egzersiz yapılmalı.
Her gün 10.000 adım ve fazladan 2000 adımında 100 kalori yaktırdığı
unutulmamalıdır. Çocuklarda ve adolesanlarda haftanın en az 60 dk/gün
orta şiddette fiziksel aktiviteye katılım yapmaları gerektiği
unutulmamalıdır.
Solunum sistemi hastalıkları ve egzersiz
Astım, amfizem, bronşektazi, kronik bronşit, kistik fibrozis
akciğerin çalışmasını bozan hastalıklardandır. Akciğer hastalıklarında
nefessizlik hissi en yaygın belirtidir. Akciğer hastalığı olan
kişilerin, fiziksel aktivite ve solunum egzersizleri yapmaları
nefessizlik hissinin azalmasında yardımcı olabilir. Hareketsiz olmak,
kişinin en ufak bir hareketle bile nefes darlığı yaşamasına neden
olabilir. Düzenli egzersiz;
- vücudu güçlendirir
- kemiklerin kuvvetini ve eklemelrin esnekliğinin korunmasına yardımcı olur
- egzersiz yapma kapasitesini artırır
Akciğer hastalığı olan kişilerde yürüme başlangıç için iyi bir
egzersizdir. Oksijen kullanıyorsanız yürürken de oksijen kullanmayı
sürdürün.Egzersiz sırasında, kullanılacak oksijen kaynağının seçimi için
doktorunuza başvurun.
Şeker Hastalığı ve Egzersiz
Vücudun kendisi için gerekli olan insilüni yeteri kadar üretememesi
ve var olan insülini gerektiği gibi kullanamaması sonucu ortaya çıkan
ilerleyici bir metabolizma hastalığıdır. Bu hastalıkta kandaki şeker
miktarı oldukça fazladır. Egzersizin şeker hastalığı üzerine çok olumlu
etkileri vardır. Düzenli yapıldığında kan şekerini düşürür. Bu da şeker
hastalığının kontrolünde çok önemlidir. Egzersizin başlıca yararları
şunlardır:
- İnsülin hassasiyetini arttırır,
- Kan şekerinin kontrolü daha çabuk olur,
- Kalp damar hastalıkları riskini azaltır,
- Tip 1 ve Tip 2 şeker hastalıklarında diyet ve ilaç kullanımı ile birlikte hastalığın kontrolü açısından son derece önemlidir.
Şeker hastalığı olan kişiler egzersiz yaparken şunlara dikkat etmelidirler:
- Kullanılan ilaçlar kan şekerinin düşmesine sebep olabilir,
- Kalp sorunu da varsa mutlaka doktora ve fizyoterapiste danışılmalıdır.
- Yaşlılarda eklem ve yumuşak dokularda hasara neden olabileceğinden dikkatli olunmalıdır.
- Gözleri etkilenen hastalarda dikkatli olunmalıdır.
- Ayaklara dikkat edilmeli, egzersizden önce ve sonra ayaklara bakılmalıdır.
- Yeteri kadar su tüketilmelidir.
- Çok sıcak ve çok soğuk ortamlarda spor yapılmamalıdır.
- Ağırlık eğitimi çok düşük ağırlıkla tekrarlı olarak yapılmalıdır.
- Egzersizden önce ve egzersiz sırasında uygun beslenmeli, hatta egzersiz sırasında küçük şekerler alınmalıdır.
- İlaçlar düzenli kullanılmalıdır.
- Kan şekeri düzenli kontrol edilmelidir.
- Yatmadan önce egzersiz yapılmamalıdır.
Kalp Damar Hastalıkları ve Egzersiz
Egzersizin Yararları Şunlardır;
- Plak oluşumunu azaltır ve durdurur
- Kalbe giden kan miktarı artar
- İyi kolesterol miktarını arttırır
- Kan basıncını azaltır
- Vücut kompozisyonu düzelir
- Solunum sisteminin daha iyi çalışmasını sağlar
- Kilo verilmesini sağlar
- Sağlığınızı iyileştirir
- Kan şekerinizin düzenlenmesini sağlar
Egzersiz programı, doktor kontrolünden geçtikten sonra, fizyoterapist kontrolünde uygulanmalıdır.
Egzersiz kalp hızınız, 90 ile 126 atım/dakika arasında olmalıdır.
Kontrol edilemeyen hipertansiyonuz varsa mutlaka doktorunuza danışınız.
Durum kontrol altına alındığında fizyoterapistinize danışarak egzersiz
programınızı alınız.
Hipertansiyon ve Egzersiz
Kan basıncı ilaçlar ile kontrol altına alındıktan sonra, egzersiz programına başlanabilir.
Faydaları;
- İlaç gereksinimini azaltabilir
- Kronik hastalıklara hastalanma riskini azaltır
- Stresi azaltır
- Kilo vermeye yardımcı olur
- Kasları ve kemikleri güçlendirir
- Yaşam kalitesini arttırır
- Kan basıncını azaltır
Orta yoğunluktaki egzersizin ağır yoğunluktaki egzersize göre kan
basıncını daha etkin düzeyde düşürdüğü kanıtlanmıştır. Ancak egzersiz
programına başlamadan önce risk analizi yapılmalı ve ön bir egzersiz
testinden geçmelidir. Özellikle aerobik aktiviteler yüksek kan
basıncımızı kontrol etmemizi sağlar.
Egzersiz uygularken dikkat edilmesi gereken konular;
- Önce ısınma hareketleri yapılmalıdır
- Esneklik egzersizleri yapılmalıdır
- Egzersiz sırasında kalp atım hızı izlenmelidir
- Grup halinde aktivite yapılabilir
- Egzersiz sonunda aktivite düzeyi yavaş yavaş azaltılmalıdır
- Egzersiz sırasında nefes tutulmamalıdır