Sağlığımız
04 Haziran 2018

Çocuk ve Ergen İçin Kronik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite Rehberi.pdf
Erişkin İçin Kronik Hastalıklarda Fiziksel Aktivite Rehberi.pdf

Fiziksel Aktivite ve Sağlık


Sağlık; bireyin bedensel, ruhsal ve sosyal anlamda tam bir iyilik halinde olması olarak tanımlanır. Fiziksel aktivitenin sağlığımız üzerine etkileri temelde üç başlık halinde incelenebilir:

  • Bedensel sağlığımız üzerine olan etkileri,
  • Ruhsal ve sosyal sağlığımız üzerine olan etkileri,
  • Gelecekteki yaşantımız üzerine olan etkileri,

Haftada 3-4 kez yapılan, 30-60 dakikalık orta şiddette fiziksel aktivite bile genellikle sağlığımız üzerinde olumlu etkileri açığa çıkarmaya yeterlidir. Fiziksel aktivite programına olası risk ve tehditler açısından önlemler alındıktan ya da mevcut duruma uygun aktivite tipini içeren bir program yapıldıktan sonra başlanması gerekmektedir. Oluşturulan aktivite programlarında, kişinin fiziksel aktiviteyi yapma sıklığı, süresi ve yoğunluğu dikkate alınarak ilerleme basamakları belirlenmelidir. Böylece fiziksel aktivitenin sağlık üzerindeki olumlu etkileri arttırılmış ve kalıcı hale getirilmiş olur. Aktif yaşam tarzı bir alışkanlık haline getirilmelidir. Fiziksel aktivite alışkanlığı düzenli bir program haline getirilmediği takdirde belirli bir süre aktivite ile düzenlenen vücut sistemleri, aktivitenin bırakılmasının ardından oluşan yaralı etkileri hızla kaybetmeye başlar.

Düzenli fiziksel aktivite yapılması kalp ve beyin fonksiyonlarının düzenlenmesinin yanı sıra bazı hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde de son derece önemlidir.

Obezite ve Egzersiz

Obezite tedavisindeki amaç; ya enerji girdisini azaltmak veya enerji çıktısını arttırmak ya da her ikisini uygulayarak sistemin enerji dengesini düzeltmek olmalıdır. Düşük kalorili diyet, fiziksel aktivitelerin arttırılması ve davranış tedavisini içeren kombine bir tedavi, kilo verme ve kilonun korunmasına yönelik en etkin yöntemdir. Kilolu ve obez kişilerde egzersiz en iyi sonuç veren uygulamadır. Herhangi bir aktivite bile hiçbir şey yapmamaktan iyidir. Obez hastaların egzersizin çok kötü ve cezalandırıcı bir durum olmadığını anlamalarına yardımcı olmak gerekir. Başlangıçta hastalara yaşam şeklini değiştirmeleri konusunda küçük önerilerde bulunur. Fiziksel aktivitenin arttırılması (özellikle yürüme) ve daha aktif bir yaşam şekli benimsenmelidir. Örneğin asansör yerine yürüyerek merdivenleri çıkmak, arabayı iş yerinden biraz daha ileriye park etmek gibi.


  • Egzersiz reçetesi: enerji harcamasını arttırmak= yaralanma riskini de en düşük düzeyde tutmalıdır.
  • Maksimum kilo verilmesi haftada 1 kg olmalıdır.
  • Günlük kalori harcaması 300 kal’ den fazla olan bir egzersiz programı ayarlanmalı, bu program yürüyüşte olduğu gibi ortaşiddette ve uzun olmalıdır.
  • Yatmadan hemen önce egzersiz yapılmalı.

Her gün 10.000 adım ve fazladan 2000 adımında 100 kalori yaktırdığı unutulmamalıdır. Çocuklarda ve adolesanlarda haftanın en az 60 dk/gün orta şiddette fiziksel aktiviteye katılım yapmaları gerektiği unutulmamalıdır.

Solunum sistemi hastalıkları ve egzersiz

Astım, amfizem, bronşektazi, kronik bronşit, kistik fibrozis akciğerin çalışmasını bozan hastalıklardandır. Akciğer hastalıklarında nefessizlik hissi en yaygın belirtidir. Akciğer hastalığı olan kişilerin, fiziksel aktivite ve solunum egzersizleri yapmaları nefessizlik hissinin azalmasında yardımcı olabilir. Hareketsiz olmak, kişinin en ufak bir hareketle bile nefes darlığı yaşamasına neden olabilir. Düzenli egzersiz;

  • vücudu güçlendirir
  • kemiklerin kuvvetini ve eklemelrin esnekliğinin korunmasına yardımcı olur
  • egzersiz yapma kapasitesini artırır

Akciğer hastalığı olan kişilerde yürüme başlangıç için iyi bir egzersizdir. Oksijen kullanıyorsanız yürürken de oksijen kullanmayı sürdürün.Egzersiz sırasında, kullanılacak oksijen kaynağının seçimi için doktorunuza başvurun.

Şeker Hastalığı ve Egzersiz

Vücudun kendisi için gerekli olan insilüni yeteri kadar üretememesi ve var olan insülini gerektiği gibi kullanamaması sonucu ortaya çıkan ilerleyici bir metabolizma hastalığıdır. Bu hastalıkta kandaki şeker miktarı oldukça fazladır. Egzersizin şeker hastalığı üzerine çok olumlu etkileri vardır. Düzenli yapıldığında kan şekerini düşürür. Bu da şeker hastalığının kontrolünde çok önemlidir. Egzersizin başlıca yararları şunlardır:

  • İnsülin hassasiyetini arttırır,
  • Kan şekerinin kontrolü daha çabuk olur,
  • Kalp damar hastalıkları riskini azaltır,
  • Tip 1 ve Tip 2 şeker hastalıklarında diyet ve ilaç kullanımı ile birlikte hastalığın kontrolü açısından son derece önemlidir.

Şeker hastalığı olan kişiler egzersiz yaparken şunlara dikkat etmelidirler:

  • Kullanılan ilaçlar kan şekerinin düşmesine sebep olabilir,
  • Kalp sorunu da varsa mutlaka doktora ve fizyoterapiste danışılmalıdır.
  • Yaşlılarda eklem ve yumuşak dokularda hasara neden olabileceğinden dikkatli olunmalıdır.
  • Gözleri etkilenen hastalarda dikkatli olunmalıdır.
  • Ayaklara dikkat edilmeli, egzersizden önce ve sonra ayaklara bakılmalıdır.
  • Yeteri kadar su tüketilmelidir.
  • Çok sıcak ve çok soğuk ortamlarda spor yapılmamalıdır.
  • Ağırlık eğitimi çok düşük ağırlıkla tekrarlı olarak yapılmalıdır.
  • Egzersizden önce ve egzersiz sırasında uygun beslenmeli, hatta egzersiz sırasında küçük şekerler alınmalıdır.
  • İlaçlar düzenli kullanılmalıdır.
  • Kan şekeri düzenli kontrol edilmelidir.
  • Yatmadan önce egzersiz yapılmamalıdır.

Kalp Damar Hastalıkları ve Egzersiz

Egzersizin Yararları Şunlardır;

  • Plak oluşumunu azaltır ve durdurur
  • Kalbe giden kan miktarı artar
  • İyi kolesterol miktarını arttırır
  • Kan basıncını azaltır
  • Vücut kompozisyonu düzelir
  • Solunum sisteminin daha iyi çalışmasını sağlar
  • Kilo verilmesini sağlar
  • Sağlığınızı iyileştirir
  • Kan şekerinizin düzenlenmesini sağlar

Egzersiz programı, doktor kontrolünden geçtikten sonra, fizyoterapist kontrolünde uygulanmalıdır.

Egzersiz kalp hızınız, 90 ile 126 atım/dakika arasında olmalıdır. Kontrol edilemeyen hipertansiyonuz varsa mutlaka doktorunuza danışınız. Durum kontrol altına alındığında fizyoterapistinize danışarak egzersiz programınızı alınız.

Hipertansiyon ve Egzersiz

Kan basıncı ilaçlar ile kontrol altına alındıktan sonra, egzersiz programına başlanabilir.

Faydaları;

  • İlaç gereksinimini azaltabilir
  • Kronik hastalıklara hastalanma riskini azaltır
  • Stresi azaltır
  • Kilo vermeye yardımcı olur
  • Kasları ve kemikleri güçlendirir
  • Yaşam kalitesini arttırır
  • Kan basıncını azaltır

Orta yoğunluktaki egzersizin ağır yoğunluktaki egzersize göre kan basıncını daha etkin düzeyde düşürdüğü kanıtlanmıştır. Ancak egzersiz programına başlamadan önce risk analizi yapılmalı ve ön bir egzersiz testinden geçmelidir. Özellikle aerobik aktiviteler yüksek kan basıncımızı kontrol etmemizi sağlar.

Egzersiz uygularken dikkat edilmesi gereken konular;

  • Önce ısınma hareketleri yapılmalıdır
  • Esneklik egzersizleri yapılmalıdır
  • Egzersiz sırasında kalp atım hızı izlenmelidir
  • Grup halinde aktivite yapılabilir
  • Egzersiz sonunda aktivite düzeyi yavaş yavaş azaltılmalıdır
  • Egzersiz sırasında nefes tutulmamalıdır